2019 Hans en Sandra van Breen
2019 Hans en Sandra van Breen
Reisverslag bezoek aan Friersdale
Periode 8 tot en met 15 maart 2019
Friersdale dag 1 - vrijdag 8 maart
Na het ontbijt in de Augrabies Falls Lodge rijden we de laatste 50 km naar Friersdale. We tanken nog in Kakamas, halen water bij de Spar en nemen een 'coffee to go' mee. De zon schijnt uitbundig en de temperatuur loopt snel op. Links droog land, rechts de druivenranken.
En dan herken je de blauwwitte gebouwen en het kerkje: Friersdale. De buschauffeur van een schoolbus binnen de hekken toetert en het hek gaat open. Het is waarschijnlijk net pauze geweest want de kinderen schieten alle kanten op. We parkeren de auto en vragen waar het kantoor is. Daar worden we allerhartelijkst ontvangen door Fanty, het schoolhoofd.
Tijdens onze kennismaking belt Wijnand en ook hij heet ons van harte welkom. Dan lopen we naar een binnenplaats op het schoolplein. Uit alle hoeken en gaten komen kinderen, groot en klein. De eerste staan lekker in de schaduw, de meeste in de zon en achter ons in de schaduw de oudste kinderen, grade 12.
Fanty stelt ons voor en Sandra vertelt de groep wie we zijn en wat we komen doen. Dan worden we op de melodie van vader Jacob van harte welkom toegezongen door kinderen en leerkrachten. Een prachtige ervaring! De kinderen gaan weer naar de klas en alle leerkrachten komen ons begroeten.
Fanty neemt ons mee naar de achterzijde van het complex. Hier staat een compleet ingericht gastenverblijf tot onze beschikking. Dit is in 1997 geschonken door mevrouw L. van der Zalm-Rietdijk. Voor het huisjes een heerlijke veranda, waar we dit nu zitten te schrijven.
Na alles te hebben bekeken lopen we het complex weer over naar het toegangshek.
We steken met Fanty de weg over. Dit is dus de N14 waar de auto's gewoon 100km per uur of nog harder rijden. Ja, er staat een waarschuwingsbord 'overstekende kinderen, skool' maar dat wil nog niet zeggen dat men dan ook langzamer gaat rijden. Ok, er rijdt minder verkeer dan in Nederland, maar toch.
In het kindertehuis aan de overkant van de N14 heerst rust, we ontmoeten de pappa en mamma, Melvin en Deriza. Alles ziet er schoon uit. Een grote meisjes slaapkamer, voor 25 meisjes tussen 6 en 16 jaar en een ruime jongenskamer voor 13 jongens.
Er kunnen er nog een paar bij, dat gaat ook na de vakantie (16/3-30/3) gebeuren.
Ik mag even proeven wat er op het fornuis staat, rijst met een groenten curry, voor onze begrippen erg zout. We stellen voor dat wij morgen voor de groep een macaroni schotel zullen maken. En yoghurt (met vers fruit) als toetje, dat is voor hen een traktatie.
Fanty gaat weer aan het werk en wij wachten op het uitgaan van de school. Voor de jongste kinderen zijn wij een attractie. Hans gaat bij ze zitten op de trap voor de kerk en binnen de kortste keren is Hans niet meer zichtbaar onder de kinderen. Bij mij doen ze alle moeite om op de foto te mogen komen, gewoon schattig.
Als de laatste bus weg is, een half uur nadat de school uit is gegaan is het plein leeg en stil. Bijzonder hoor dat de kinderen gewoon rustig wachten in de zinderende hitte. Er waren er die voetbalden of een kringspel deden, terwijl ik in de schaduw stond te kijken.
Wij rijden naar Keimoes, naar de Spar. Het wordt macaroni met ui, tomaten, paprika en wortel. We vinden geen geraspte kaas dus nemen twee blokken goudse kaas en een rasp mee (we hadden al gezien dat de keuken erg weinig keukengerei heeft). Nog wat Italiaanse kruiden en gehakt. Het is voor 45 man/vrouw een kar vol boodschappen geworden.
Om 5 uur worden we bij ons huisje opgehaald. Er wordt brood gebakken: het avondeten. Mamma heeft het deeg gemaakt, drie meisjes staan het te bakken op de BBQ.
We geven twee voetballen welke direct gebruikt worden. Van de meegebrachte elastieken wordt een net gespannen en de meisjes gaan volleyballen, de jongens gaan voetballen. Na het eten vragen de kinderen wat er nog meer uit de koffer komt.
De kleine beertjes zijn een groot succes, net als de voetbal plaatjes van AH. De kinderen bedenken zelf om een bingo te doen voor de verdeling van de andere spullen. Wij zullen morgen bij de Spar kijken voor bingo kaarten.
Om half negen steken we in het donker met mijnwerkerslampje op ons hoofd de N14 over naar ons huisje achter de school.
Friersdale dag 2 - zaterdag 9 maart
Goed geslapen! Met dank aan de airconditioning.
Als ik de waterkoker voor thee aanzet valt de stroom uit. Ik voel me een luxe paardje. Dingen die thuis gewoon zijn hebben hier toch extra aandacht nodig.
Terwijl ik begin te schrijven loopt Hans richting de kinderstemmen die we horen.
Grade 12 heeft gewoon les op zaterdag en er is ook al een groep van Chiro aanwezig. Er hoeft geen muziek aan, de kinderen van Chiro zingen en klappen.
Onder leiding van juffrouw Celia zien we een grote groep kinderen naast de kerk in een vierkant staan. Er worden levenslessen besproken, gezongen en gebeden. Op het moment dat ik kom kijken splitst de groep. De Matjies, 7, 8 en 9 jaar. De Kamarade 10, 11 en 12 jaar. De Vriende 13, 14 en 15 jaar. De laatste groep splitst nog in een jongens en meisjes groep. De groepen zoeken allemaal een plekje in de schaduw en dansen en zingen om het hardst. Als ik even meedans ontvang ik luide aanmoediging.
Fanty schakelt de elektra weer voor ons in en na een gezellig praatje lopen Hans en ik naar het kindertehuis. Hans begint aan de macaroni geholpen door Deriza, de mamma. Terwijl ik begin met de fruitsalade komen er twee jongens naast me zitten en binnen de kortste keren zitten er ook nog drie meisjes bij me aan tafel om te helpen. Bij gebrek aan aardappelschilmesjes gebeurt het met, voor mij, spannende messen. De kinderen blikken of blozen niet. Na de fruitsalade volgen de komkommers en tomaten. Een van de meisjes maakt met mijn toestel foto's. Ze vinden dat allemaal prachtig!
Terug lopend, nog best een wandeling, komen er veel vragen. Het is een gezellige boel. Ik word door de kleintjes bij de hand genomen en de wat oudere kinderen vragen of we nog naar de Spar in Keimoes gaan. Of ze mee mogen. Tja, dan willen er wel vijf mee. We leggen uit dat dit niet gaat in een auto waar drie riemen achterin zitten. We zullen er om loten, maar niet vandaag. Of we dan wel chocolade voor ze mee willen nemen.
We laten de kinderen weer bij het Koshuis en na een douche gaan we naar de Spar in Keimoes. Die is dicht. Het is er wel druk, naast de Spar is de drive-in drankenwinkel. Het is zaterdagmiddag en de net ontvangen inkomsten worden omgezet in alcohol. Er is markt geweest. Overal ligt troep.
We besluiten naar Kakamas te rijden (ongeveer 60 km de andere kant op). We zien onderweg veel bakkies, vol met mensen en heel veel drankflessen, triest. De Spar is hier gelukkig nog wel open. We halen sla en fruit en een hartige taart voor morgen. En natuurlijk wat chocolade voor de kinderen, Kitkat reepjes.
Bij de KFC bestellen we koffie. Hier hebben we WiFi, kunnen we even met thuis appen en ons verhaal posten op 'waarbenjij.nu'. Op weg naar huis hebben we Vader Wijnand al aan de telefoon. Hij leeft erg met ons mee in zijn zo geliefde Friersdale. Het geeft ons bezoek een bijzonder tintje.
We brengen de avond door in het kinderhuis. Na het avond broodje is er onze yoghurt met fruit. De kinderen genieten en sommigen vragen om meer, alles gaat schoon op. We spelen nog een spelletje kaart en om half 10 vinden wij het wel bedtijd.
Onder een prachtige sterrenhemel lopen we weer terug naar het gastenverblijf.
Friersdale dag 3 - zondag 10 maart
Vandaag is het zondag, dus wordt er een mis opgedragen in de kerk. Hans zal de Eerste Lezing doen, die hij gisteren al uitgeprint heeft gekregen zodat op het Afrikaans geoefend kan worden. Om half tien luidt de kerkklok, voor ons een teken om ons klaar te maken. We horen ook de bussen vertrekken. Doordeweeks worden hier de schoolkinderen mee vervoerd, op zondag worden hiermee de kerkgangers opgehaald uit de omgeving. Om half elf zit de kerk stampvol, de kinderen onder de 5 jaar zitten vóór de kerkbanken op de grond.
We verstaan lang niet alles van het Afrikaans van de priester, de uitbundige zang maakt het wel een hele happening. Van de Eerste Lezing van Hans horen we achteraf dat er verbazing was over hoe die Hollander zo goed Afrikaans kon spreken...
Na de mis lopen we gauw terug naar ons gastenverblijf om de trolley op te halen met daarin de kerststal beeldengroep. Deze overhandigen we uit naam van Vader Wijnand aan de priester (Odilon Roman, die vroeger een student was in de tijd dat Vader Wijnand hier priester was). Zo, de eerste koffer is leeg.
We overhandigen de twee ontbijtkoeken van bakkerij Kruijmer uit Huizen aan Fanty en Lariza, op speciaal verzoek van Vader Wijnand.
We lunchen op uitnodiging in het ‘koshuis’ met de kinderen, een heerlijke Curry (met ruim kip omdat het zondag is). Na de lunch krijgen ze van ons allemaal een Kit-Kat, die in dank wordt aanvaard. Bij de een zit die in no-time achter de kiezen, de ander bewaart deze als een kostbaar bezit om op een later moment van te genieten (de kinderen hadden ons de vorige dag op de wandeltocht terug van het zwemmen in de Oranje rivier gevraagd of we aub aub aub chocolade voor ze konden kopen. Bij de Spar in Kakamas was de keus niet zo groot en hebben we hun hele voorraad Kit-Kat gekocht, gelukkig genoeg voor iedereen).
‘s Middags hebben we Fanty en zijn vrouw Ireen op de thee en doen we alvast een voorbespreking over het zonnepanelen project voor de school en het koshuis. Morgen zullen we dat in detail doornemen met de installateur.
Na ons avondeten gaan we nog even naar het koshuis met voor de kleintjes kleurboeken die we bij de Spar hebben gekocht en de kleurpotloden die we meebrachten uit Nederland. De kinderen willen graag bingo spelen voor de resterende kadootjes die nog in de koffer zitten, maar daar gaan we met de kleurboeken niet op wachten. Dinsdag gaan we naar Upington om met Fanty de rekenmachines (ons project) te kopen, mogelijk vinden we daar ook een speelgoedwinkel voor een bingo set...
Plotseling is daar Deriza met twee bakjes pudding, zelfgemaakte broodpudding met custardvla versierd met stukken perzik. Speciaal voor ons tweeën!
Met name de jonge kinderen halen een kleurplaat uit het boek en je hoort ze niet meer, er wordt geduldig en netjes gekleurd.
De tv staat, zoals altijd, aan. De kinderen bij mij aan tafel willen alles van mij weten, of we kinderen hebben, of ik een foto van ons huis heb, hoe ziet Nederland er uit, wat voor weer is het daar. Bij de foto van onze kleinkinderen is het weer een drukte van belang, veel oh en ah van de meisjes, ‘so cute’. Als Vader Wijnand belt gaat direct de tv op zacht en luisteren de kinderen naar zijn stem. Ik ga toch maar even naar buiten om echt met hem te kunnen spreken.
Om half tien vinden we het welletjes en worden uitgeleide gedaan door de pappa en mamma tot aan de grote weg, de N14.
Friersdale dag 4 - maandag 11 maart
Ik hoor een bus starten, het is nog donker. 05:31 zegt mijn telefoon. Ik draai me nog een keer om in mijn bed. Ik hoor kinderstemmen. Door het badkamerraam zie ik jongens een potje voetballen op het sportveld, het is 06:39. Terwijl wij nog wakker moeten worden is het leven hier al in volle gang. De eerste schoolbel gaat om 6:50. Dat betekent dat alle leerkrachten er ook al zijn!
Terwijl we ontbijten (op de veranda) begint de klusjesman Piet met het onderhoud van de waterzuivering. Na de koffie gaan we rond lopen over het schoolterrein. Op het netball veld (beton) spelen heel jonge kinderen 'schipper mag ik overvaren'. Mijn komst is voor de juf aanleiding de kinderen bij elkaar te laten komen; ik maak wat klassenfoto’s en word toegezongen. Er zit toevallig een tweeling meisjes in de groep en zij doen een dansje voor mij.
Ik loop verder naar het sociale centrum. Daar zitten 7-8 jarigen te eten. Rijst met rozijnen. Het fototoestel roept veel reacties op bij de kinderen. Allemaal willen ze op de foto, het liefst met gekke bekken. Op het schoolterrein is het nog veel erger. Ik loop bij de onderbouw lagere school, met een haag van kinderen om me heen.
Als ik mijn camera richt staan er alweer tien armen voor en springt er ook een hoofd voorlangs. Ik ben benieuwd of ik bruikbaar materiaal heb.
Het is 9:45 en loop terug naar het huisje. Fanty komt vertellen dat Jaco (de installateur) vanmiddag om 14 uur komt. We nemen een kop koffie en besluiten naar de bibliotheek te gaan. De deur staat open, maar het hek er voor zit dicht. Er is niemand. We lopen terug en vragen aan Sara, Fanty’s assistent, hoe laat de bibliotheek weer open gaat. Deze zou open moeten zijn, misschien is mevrouw Möller even een boodschap doen.
Als we het nogmaals proberen zien we haar net aankomen. Zij is een blanke vrouw, getrouwd met een wijnboer. Zij heeft een groot hart voor de mensen van Friersdale, dat wordt al snel duidelijk in het gesprek wat we met haar hebben. Een klein voorbeeld: De overheidsbibliotheken zijn gewijzigd van internetprovider, nu werkt het internet al weken niet meer (dit hadden we ook al van Fanty gehoord). De kinderen die hier komen om een werkstuk te maken, mogen aan haar het onderwerp opgeven. Thuis gaat ze dan op internet informatie inwinnen, slaat het op een usb-stick op en zet de informatie de volgende dag op haar enige computer in de bibliotheek. De kinderen mogen om de beurt een half uit aan hun werkstuk werken. Een getypt werkstuk levert meer punten op dan een geschreven werkstuk. 670 leerlingen ...........
Ze vertelt ons ook over een project voor vrouwen; het poten en verbouwen van knoflook. Kleinschalig, maar het werkt! Waarom knoflook? Dat wordt niet gestolen. Al het andere wat verbouwd zou worden is eten, dat hebben veel mensen niet en wordt dus gestolen.
Haar verhaal is helder. De regering belooft van alles, maar maakt het niet waar. Mevrouw Möller noemt het: de armen zijn bestolen van hun toekomst. Ik weet heel goed dat ik het armoede probleem niet kan oplossen, hier wordt ik wel ernstig stil van. Ik heb gewoon mazzel gehad dat mijn wiegje in Nederland heeft gestaan.
Na de lunch vergaderen we met Fanty en Jaco (de installateur van de zonnepanelen) in ons gastenhuisje. We bespreken alle voors en tegens over het plaatsen van zonnepanelen en zonneboilers op het Koshuis en de school.
Gelukkig is Hans goed ingelezen in de (on)mogelijkheden van elektra in Zuid-Afrika. Zo mag je hier bijvoorbeeld geen stroom terugleveren aan het net, iets wat in Nederland wel kan. Welke accu’s hebben we hier nodig voor opslag en zijn de panelen in staat temperaturen tot boven 60 graden Celsius te weerstaan? Ik zal verdere technische details besparen. Het is duidelijk dat dit project verder moet worden uitgewerkt.
We rijden nog even naar Keimoes om voor onszelf wat avondeten te halen en sluiten de avond af met spelletjes in het Koshuis. Vandaag een damspel meegenomen, nog twee kaartspellen en bellenblaas. Je zou denken bellenblaas voor de kleintjes, maar juist de groten lopen er mee weg.
Hans leert de kinderen het kaartspel ‘achten’. In Nederland hebben we hiervoor een grote centenpot waaruit we iedere speler een startkapitaal geven van 40 centen, welke na afloop weer terug in de centenpot gaan. Aanvankelijk spaarden we hiervoor van het wisselgeld de 10 Rand-cent muntjes, die lijken op onze centen. Naarmate de week vordert leren we al snel dat dit nooit gaat werken: er wonen kinderen in het koshuis voor wie de waarde van 40 muntjes, 4 Rand in totaal (dat is €0,25), een klein vermogen is... dus we ‘achten’ zonder muntjes, de eer van het spel winnen blijkt al voldoende.
We kletsen nog wat met Deriza en Melvin, om 21 uur is het mooi en lopen we naar het huisje.
Friersdale dag 5 - dinsdag 12 maart
Geen bus gehoord vanmorgen, gewoon wakker om 6:45. Hans loopt met Cold&Flu naar het Koshuis. Koshuis moeder Deriza had hoestend aangegeven dat ze ziek aan het worden is. Tja, dan heb je in het Koshuis best een probleem. Door de Cold&Flu's moet het beter gaan.
Gisteravond was er geen schoon water in het Koshuis, er is een pomp stuk (geheel geen water uit de kraan). Er is met grote pannen 100m verderop bij Deriza thuis water gehaald. Er wordt door niemand geklaagd. Op zich niet vreemd als je bedenkt dat ze het thuis veel slechter hebben dan hier.
Komende vrijdag is het hier vakantie, twee weken. De kinderen gaan dan naar huis. In Nederland zijn de meeste kinderen blij, hier toch echt een stuk minder. Thuis betekent voor de Koshuis kinderen geen drie maaltijden maar misschien 2 koekjes per dag, een hoekje in de hut waar je mag slapen in plaats van een matras op een stapelbed.
Je staat er niet bij stil als je de blije koppies ziet op het schoolplein. Maar na de busrit naar huis zie je de kinderen uitstappen en naar de rieten en golfplaten hutjes lopen.
In de ochtend loop ik met mijn fototoestel de klassen binnen. Bijna alle afdelingen zijn met een toets bezig, dus ik voel me wat ongemakkelijk. Overal waar ik binnenstap staat de klas op: “Goedemorgen mevrouw” klinkt het uit de vele kelen, waarna ze weer direct aan het werk gaan. Ook nu is het duidelijk dat ze heel graag op de foto willen.
Leuke bijkomstigheid is dat een van de leraren op de foto van de aankondiging van de rekenmachine-actie een leerling herkent. Ik zet haar samen met de leerkracht op de foto. Ze zegt me toe een verhaal over Friersdale te schrijven. Ik hoop dat dit gaat lukken.
We rijden met Fanty 70km naar Upington (het dichtstbijzijnde stadje) voor de rekenmachines, ons project. Helaas zijn ze ondanks toezeggingen toch niet op voorraad. We krijgen de indruk dat dit de Afrikaanse manier van zaken doen is. We plaatsen dan nu maar een bestelling van 40 stuks bij de manager van een grote supermarkt in Upington. De school gaat na vrijdag twee weken dicht (herfstvakantie) waarschijnlijk zijn ze na die twee vakantieweken geleverd. Vanwege de enorme afstanden rijdt de bevoorradingstruck alleen als deze vol is, dwz 36 pallets. De manager zal Fanty op de hoogte houden.
Na een late lunch in het huisje in Friersdale pakken we een momentje van rust op de toch wel warme veranda. Het wordt een middag lezen en sudoku.
Voor het avondeten, broodje van de grill met pindakaas met een kopje thee, gaan we naar het Koshuis. We hebben Triominos en een puzzel van een wereldkaart van 300 stukjes bij ons. Puzzelen kennen ze lang niet allemaal. Ze beginnen de stukjes gewoon in elkaar te passen. Pas na diverse keren uitleggen om naar het voorbeeld te kijken gaat het lukken. Het wordt een gezellige avond puzzelen, kaarten en een voorzichtige poging om Triominos te spelen.
Friersdale dag 6 - woensdag 13 maart
Ik begin de dag weer met een fotosessie. Alle lagere klassen langs. Het aanzien van deze kinderen heeft toch wel iets vertederends: lieve, ondeugende koppies.
Om 9 uur gaan we met Fanty op huisbezoek. Dat doen we in zijn “bakkie”, we zullen nogal wat ‘dirtroads’ gaan berijden.
Als ik nog niet wist hoe goed en makkelijk mijn leven is, dan is dat na vanmorgen wel heel goed bijgesteld.
Armoede, armoede en armoede hebben we gezien. Naast de mooie natuur, de hard werkende mensen op Friersdale en alle hartelijkheid die wij ontvangen gaat er achter de mooie werkelijkheid nog ontstellend grote armoede schuil.
Het eerste huisje wat we binnengaan is gebouwd van riet en wat golfplaten. De ‘vloerbedekking’ is de vloer als een varkensstal: aangestampte mest die hard wordt. Er is ‘heel luxe’ een groezelige keuken, met een soort fornuisje en aanrecht. Er schiet een kip onder de kast uit. Er staan drie bedden in het rieten gedeelte en er leven hier 6 mensen, vader, moeder en vier kinderen. Buiten loopt een hond, ach je kunt zijn ribben tellen.
Fanty laat ook zien tot waar de schoolbus rijdt. Rijdt vervolgens nog zo’n 3km door op een zandweg zonder schaduw en zegt dat er kinderen zijn die dit stuk nog moeten lopen naar huis (en ‘s morgens op tijd naar de bus toe). Voor een volwassene al ver in de brandende zon, laat staan voor een kind van 8-9 jaar.
Het volgende huisje wat we binnen gaan is van een jong stel, hutje van 5 bij 5 meter. Er staat een aanrecht in, een koelkast met tv en 1 groot bed. Ze hebben twee kinderen op de Friersdale school en nummer 3 hangt aan mamma’s rok. Toch is het goed verzorgd. De grond is van henzelf (dus niet van de boer) en in het zand is hun droomhuis al uitgetekend. Langs het hek staan net geplante boompjes en planten.
Dat is wel opvallend: alle tuintjes zijn voorzien van groen, plantjes en struiken, het liefst ook veel bloemen. Dat komt volgens Fanty omdat het water gratis is (nu moet het alleen nog op tijd geleverd worden in de centrale tank voor dit minidorpje, zodat de mensen het kunnen tappen in een grote fles of jerrycan). Niemand heeft waterleiding, stroom is zelden aanwezig.
We zien dames in oranje werkkleding. Bedenk nu even dat het in de ochtend al 30 graden is. Deze dames zitten in een overheidsproject ter bevordering van het opruimen van het afval dat nadrukkelijk overal aanwezig is. Ook hier zeggen plaatjes meer dan woorden. Een vuilnisophaaldienst hebben ze hier nog niet van gehoord. En op plastic flessen zit nog geen statiegeld. Burn-pits kennen ze hier wel.
Vervolgens rijden we door een gehuchtje, op het land van de boer, waar stenen hutjes staan. De arbeiders mogen hier wonen tot er geen werk meer is of ze niet meer kunnen werken, bijvoorbeeld door ziekte, dan moeten ze wegwezen. Wederom heel klein. We zijn hier niet gestopt en rijden door naar Keimoes. Tot nu toe hebben we kleine gehuchtjes gezien, tegen Keimoes aan ligt een hele wijk van voornamelijk golfplaten hutjes. Er loopt een moeder met kind op haar arm en ik vraag of ik een foto mag maken. Dat mag, nu zie ik dat het een jong meisje is met vies gezicht. Dat is de mamma, de kleine is haar dochter.....
Gelukkig zien we ook nog iets positiefs. Drie mannen maken zelf mortel en scheppen dat in zinken vormen die worden aangestampt. Ze maken zelf bakstenen. Deze moeten drie dagen drogen in deze verzengende Zuid-Afrikaanse temperatuur, waarna hij deze voor 4 Rand per stuk kan verkopen. Een kleine zelfstandige, werkend in zijn achtertuin.
Aan het einde van de straat staat een prachtige kerk, het is de RK kerk van Keimoes. We lopen even binnen en worden verrast door al de mooie glas in lood ramen en kunstwerk achter het altaar.
Vlak bij de kerk woont een bijna 90-jarige dame, mevrouw De Klerk, de moeder van Fanty. Een prachtige vrouw die lekker op de veranda zit te genieten van haar oude dag.
We rijden verder. Aan het einde van Keimoes rijden we langs het huis van de Oblaten van Sint Franciscus van Sales. Direct daarnaast gaat de weg steil omhoog. Boven op de Tierberg heb je prachtig uitzicht over de Oranjerivier vallei en haar wijngaarden.
Als afsluiting rijden we naar de Orange River Wine Cellars. We mogen proeven en kiezen een rode Shiraz en een witte Sauvignon Blanc om mee te nemen naar huis. Niets mis mee! Mogelijk kunnen we hier iets mee in Nederland voor Friersdale.
Het is lunchtijd als we terug zijn en bloedje warm. Normaliter is er nog wel wind die verkoeling brengt, maar vandaag is het gewoon een oven buiten. We besluiten om naar Kakamas te rijden, airco in de Spar en WiFi bij KFC. We kopen de laatste ontbijt spullen. Vanavond zijn we uitgenodigd door Deriza in het Koshuis en morgen gaan we eten/borrelen met de ‘opvoeders’, de docenten.
We wandelen naar het Koshuis en worden al opgewacht door de vier kleine meisjes. Hand in hand, ja ook met Hans, lopen we naar het huis. De Tom & Jerry boodschappentas staat op tafel en wat er uit komt is een groot feest. Gebreide mutsen (het is buiten 42 graden) zijn favoriet, met dank aan Paula. De haarbanden gaan gretig over tafel (dank Josien) en ook de knikkers worden als grote schat ontvangen (wederom dank Josien). We geven de navulling voor de bellenblaas, de tennisballen en de vlechtkoorden van de Boni aan vader Melvin om die na de schoolvakantie uit te delen.
Het avondeten bestaat normaliter uit een broodje van de braai. Vanavond is er speciaal voor onze laatste aanwezigheid rijst met stoofvlees en een maïskolf bereid. Het is heel gezellig aan tafel. Na het eten is het heel rumoerig, het lijkt wel of er storm in de lucht zit. Deriza, Melvin, Hans en ik besluiten buiten te gaan zitten. Mijn billen branden gewoon weg op de stenen muur.
De kinderen spelen nog heerlijk buiten (het is 20:00 uur en nog 32 graden). Om 21u is het welletjes, de kleintjes gaan naar bed en de grote zijn huiswerk aan het maken. Het ‘keuken corvee’ is druk de vloer aan het soppen. Wij lopen weer naar ons huisje. We zien de maan door de wolken maar geen sterren. Er word harde wind en regen verwacht vannacht. Ik denk aan de familie in het eerste hutje wat we vanmorgen hebben gezien. Als het flink gaat regenen houdt hun bed het niet droog. Als al niet het hele hutje wegwaait...
Friersdale dag 7 - donderdag 14 maart
Vroeg wakker.
Er is al veel bedrijvigheid in de keukens van het sociale centrum. Voor de kinderen wordt rijst met groeten gekookt. Ik zie ongeveer tweeënzeventig blikjes vis (ik denk sardientjes in tomatensaus) geopend worden. In de tweede keuken zijn dames van de vrouwenbond brood aan het kneden voor de bejaarde en/of zieke mensen binnen Friersdale.
Er spelen al weer veel kinderen op het schoolplein. Grade 9 komt met hun leerkracht aanlopen voor een dramales op het podium van het sociale centrum.
Na ons ontbijt doen we met Melvin een inspectie-ronde door het Koshuis.
We bekijken kleine en grotere issues die gefixed moeten worden. Deze lijst zullen we met Fanty bespreken en gaan we kijken waar de prioriteiten gesteld moet worden. We moeten niet uit het oog verliezen dat ondanks dat er zaken zijn die onderhoud nodig hebben de situatie in het Koshuis nog tien keer beter is dan bij de kinderen thuis.
Buiten ruikt het lekker, de braai staat aan en er ligt mooi vlees op. Dit is voor de leraren bijeenkomst (door hen zelf bekostigd). Aan het einde van een schoolperiode wordt de verjaardag gevierd van de docenten die jarig zijn geweest. Ook wij zijn hiervoor uitgenodigd. Ze hebben dit speciaal voor ons een dag vervoegd.
Na de lunch rijden we naar de ‘Building-zone’ bouwmarkt in Keimoes. Daar kopen we een gereedschapskist die we laten vullen met een basis-set gereedschap aangevuld met spijkers, schroefjes en plugjes. Ook kopen we wat buismateriaal om bij de meisjes douchegordijnen op te kunnen hangen. Bij de PEP naast de Spar (een soort Zeeman) kopen we de douchegordijnen en een gordijn voor het eerste raam na de douches. Dit schept privacy die de meisjes nodig hebben.
We halen weer een jerrycan water bij de Spar en verwennen ons zelf met een Cornetto, het is nog steeds 38 graden en er staat geen zuchtje wind. We tanken vast om morgen met een volle tank te kunnen vertrekken.
Terug in het Koshuis overhandigen we de gereedschapskist aan Melvin. Hij is blij verrast, met dit gereedschap is hij voor kleine klusjes niet meer afhankelijk van de onderhoudsman, ome Koos. We hangen met alle meisjes de gordijnen op welke met groot enthousiasme worden ontvangen. Hans repareert met duct-tape een van de meisjestoiletten en ook daarvoor ontvangen we grote waardering van de meiden.
Tot slot hangen we nog handdoeken rails bij de jongens op. Helaas is er geen tijd meer voor andere klusjes. Melvin geeft aan dat hij zelf verdere kleine klusjes op zal pakken. We gaan vanavond met Fanty en Ireen uit eten.
We eten in ‘de Werf Lodges’ in Keimoes. Voor het eerst horen we de regendruppels naar beneden komen. We hebben een gezellige avond en filosoferen over hoe we Friersdale verder kunnen helpen.
We rijden voor het eerst in het donker naar huis. Ondanks dat het laat is en de regen is het buiten nog dertig graden. We slapen met alle ramen open in de hoop afkoeling te krijgen van een zuchtje wind. Morgen weer vroeg op, we worden om 6:30 uur in de docentenkamer verwacht.
Friersdale dag 8 - vrijdag 15 maart
De wekker staat op zes uur maar om tien voor zes zijn we allebei al klaar wakker. Snel onder de douche door. Spic & span staan we om 6:30 uur in de docentenkamer. We worden in aanwezigheid van het team docenten door Fanty toegesproken. Hij spreekt zijn waardering voor onze hulp uit en bedankt ook de gulle gevers voor de rekenmachines voor Friersdale. We ontvangen allebei een gepersonaliseerd geschenkje van de school. Hans spreekt namens ons beiden een mooi dankwoord.
De dag begint voor grade 2, 4, 6, 8, 10 en 12 in de kerk. We zingen en bidden de kruisweg. Al de kinderen doen daar in volle overgave aan mee (de andere klassen hebben dit vorige week al gedaan).
Na afloop gaan we ontbijten en pakken onze koffers in. We zullen onze reis voortzetten met 20 kilo minder bagage. Voor de symbolische overhandiging van de rekenmachines gaan we met Fanty naar grade 12, de eindexamen klas. We krijgen nog twee spreekbeurten te zien en te horen. Daarna maken we een klassenfoto, met de overhandiging van de cheque van Simac.
We nemen nog afscheid in het Koshuis en rijden om 10:15 weg.
Precies op dat moment belt Vader Wijnand om ons een goede reis te wensen.
In Upington rijden we nog even naar de Kalahari shopping mall.
Hier is de parkeerplaats overdekt en deze overkapping bestaat geheel uit zonnepanelen. De auto’s staan lekker in de schaduw en het gehele winkelcentrum is hierdoor voorzien van elektra. We drinken hier een grote cappuccino met ‘big’ muffin en via WiFi laten we onze kinderen weten hoe onze reis vordert. We maken ons op voor de reis naar Britstown.
Tot Marydale rijden we nog door wijngebied en langs huisjes van golfplaten en karton. Dan volgt het laatste stuk: een lange recht weg, 200 km recht door. Vaak met prachtige vergezichten. We zien onze eerste springbok en een bijzondere vogel.
50 km voor Britstown hebben we een kort regenbuitje. Het is nog steeds 34 graden. Heerlijk in de auto met airco.
Britstown is een heel klein dorpje, maar omdat het aan een doorgaande weg van Kaapstad naar Johannesburg ligt zijn er overnachtingsmogelijkheden. We komen om 16 uur aan bij onze Transkaroo Country Lodge. Prachtig gebouw uit de koloniale tijd. Met een ZWEMBAD. We zetten de koffer in de kamer en de auto achter slot en grendel. De bewaker biedt aan de auto te wassen voor 50 Rand. De auto heeft in de Augrabies een lichte kras opgelopen van voor tot achter door een scherpe tak. Hiervoor hadden we al een blikje autowas gekocht. Hans vraagt of hij met deze was de kras weg wil werken als we hem 100 Rand geven i.p.v. 50? Ja hoor, voor R 100,- (€6,50) en twee stukken taart die we nog mee hadden vanuit Friersdale wil hij dat wel doen. En het heeft gewerkt. De kras is weg!
We gaan lekker in het zwembad poedelen, in eerste instantie voelt het water koud aan, maar dat komt door de hitte van de lucht. Als je er doorheen bent: heerlijk! Er vliegen heel veel vogels door de tuin. Met name zwaluwen. Toch zien we ook een prachtige gele en twee met een heel lange staart. Tja, in het water geen fototoestel dus geen plaatjes. De regenbui is achter ons aangekomen. Het wordt donker en we horen onweer. Bij het zien van de bliksem gaan we direct het water uit. Het is nog steeds warm. We gaan in de lounge zitten met een overheerlijk wijntje en een chipje.
We voelen ons allebei een beetje schuldig. Heel dubbel, wij genietend van het mooie leven en de kinderen die we hebben achtergelaten die het met zoveel minder moeten doen...
Vader Wijnand informeert of we goed zijn aangekomen. Een van de jongens uit het Koshuis appt dat we nu al gemist worden. FRIERSDALE, jullie zitten voor altijd in ons hart.
Na een uitstekende maaltijd met nog een glaasje wijn vallen we om 21 uur al in slaap...
